Bizkaiko meatze-arroa eta haren ondoan dagoen Castro Urdialesko eremua burdin mineralaren hornitzaile nagusia izan zen mundu osoan 1882tik 1913ra. Urte horietan, gainbeheran zihoan ustiategi batek jarraitu zuen, 1994an itxi zen arte. Bere helburu nagusia Ingalaterrako eta Europako siderurgia izan zen, nahiz eta neurri txikiagoan Bilboko Itsasadarreko tokiko lantegiak ere hornitu zituen. Horretarako, lurreko eta itsasoko tratamendu- eta garraio-sistemak jarriko dira: kiskaltze-labeak, plano inklinatuak, aireko tranbiak eta kargategiak, gehi flotilla nazionalak eta nazioartekoak. Itsasadarreko eta mendebaldeko kostaldeko portu-instalazioen eta meatze-hinterland zabalaren arteko lotura estua ezarri zen, Triano eta Matamoros mendietan erdigunea zuena, baina Bilboko eta Castro Urdialesko portu eta hiribilduen inguruetara iristen zena. Gizarte-harreman-mota konplexu bat sortzen du, bai formalak, bai -batez ere- informalak. Baina meatzaritza Bizkaiko industrializazioaren ekonomiaren eta gizartearen iragan garaikide handiari dagokio, gure historialari askoren aztergaia. Hala ere, baliabide ugariz osatutako ondare aberatsa utzi du. Maila materialean, bai meatze-populazioei dagokienez, bai burdina-mineralaren ustiapenaren eta garraioaren zerbitzura dauden instalazio horiei dagokienez. Eta immateriala: meatze-nortasun zaharkituaren oroimena oraindik sostengatzen eta eguneratzen duten sinesmenak, erritualak, jaiak eta kirolak, bai eta erauzketa-, garraio- eta merkataritza-jarduera amaitu ondorengo paisaia birnaturalizatua ere. Historiak iragan hori aztertzen badu, sozioantropologiari dagokio orainaldi bat aztertzea, non ondare-elementuak babestea eta birgaitzea identifikazio kolektiboaren mende dagoen, aisialdirako eta didaktikarako balioa ematearen mende, turismoaren eta museo-bildumen mende, talde-memoria gogoraraztearen mende eta, azken batean, transmodernitatean nabarmendutako tokiko eta/edo eskualdeko nortasunaren berrinterpretazioaren mende. Erakundeetako eta elkarteetako eragileek gaika aktibatzen dituzte baliabide horiek, eta meatze-ondarea bere osotasunean birgaitzen saiatzen dira, balioa emanez.